Devlet Nedir?

Devlet nedir ?

“Toprak bütünlüğüne bağlı olarak siyasal bakımdan örgütlenmiş millet veya milletler topluluğunun oluşturduğu tüzel varlık[1]” veya “niteliklerinden biri bazen egemenlik kavramıyla dile getirilen bir toplumu oluşturan insan bireylerinin üzerinde ve onlardan üstün bir varlık[2]” günümüzdeki devlet tanımlarındandır. Tarihte çok farklı devlet tanımları olmuştur. Bugün de üzerinde anlaşılan bir devlet tanımı yoktur. Tanımında uzlaşılsın veya uzlaşılmasın bu toplumbilimsel varlığın neden ve nasıl ortaya çıktığı anlamamıza yardımcı olacaktır. Ortaya çıkışta duyulan ihtiyaçlar ve kuruluş yöntemi bize devletin geleceği hakkında da önemli betimlemeler yapacaktır.

İlk “devlet” diye nitelendirilebilecek bireyler üstü varlıkların oluşumunda çeşitli teoriler mevcuttur.  Franz Oppenheimer Devlet adlı eserinde fetih kuramını oluşturarak,  “hareketli çoban  toplumların yerleşik tarımcı toplumları yenilgiye uğratıp haraç almalarını ve bu haraca araç olarak da devlet adlı örgütü oluşturduklarını[3]” söyler. Oppenheimer:  Devlet:  Platon’da “birlikte yaşama zorunluluğundan doğan” iken, Aristoteles’te “doğal bir oluşum” Ancillon’da dil, gibi iletişim ve toplumsallıktan doğan, Hobbes’da herkesin herkese karşı savaşını sona erdirmek için ortaya çıkan, Rousseau, Spinoza ve Locke da toplum sözleşmesinin sonucu, Fichte’de saf insan amacının yüce aracı, Schelling’de mutlak olan, Hegel’de tözel irade olarak ahlaksal tin, Cicero’da hukukun sonucu olarak betimlenir der.[4] Bunlara karşı çıkarak egemenlik aracı olarak devleti anlatır.

Devlet nedir sorusuna cevap veren Julian Steward ilk devlet tipi oluşumların “sulama” gibi işçi organizasyonu gerektiren eylemler sonucu ortaya çıktığını savunur. Robert Carneiro, “nüfus baskısı”nın itici güç olduğunu söyler. Artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılayamayan kabile çevre kabilelerin alanlarına doğru genişleme ihtiyacı hisseder. Ele geçirdikleri yerdeki mağlup olanlar haraç verir ve başat etnik grup egemenliğinde yaşar. Robert Lowie ve  ise işbirliği ve merkezi yönetimden yararlar elde eden halkın oluşturduğu kullanışlı bir dernek fikrinde yoğunlaşır. Bunlar ve diğer görüşler temelde iki gruba ayrılabilir: 1- Devleti toplumsal eşitsizlik olgusuna dayandıran, 2- Devleti toplum sözleşmesi olayına dayandıran. [5]

Bir miktar insan, belli bir toprak parçası ve belli yönetim biçimi özetiyle tanımlar oluşturulabilir. Yalnız bu özelliklerden ziyade “sınıf üstünlüğü örgütü” olarak tanımlayan Engels’te devletten bir kesimin diğerleri üzerindeki üstünlüğünü koruma aracı olarak bahsedilir. J.M.Claessen ve Peter Skalnik’ e göre: 1-tabakalaşmaya yeterli sayıda nüfus 2-yurttaşlık 3- merkezi egemen güç hükümet 4- bağımsızlığını koruma gücü 5-verimlilik ve sürdürülebilirlik 6- toplumsal tabakalaşma 7- yöneticilerin meşruiyetini dayandırdıkları ortak ideoloji[6]  erken devlet olmanın yeter özellikleridir.